سیستم آموزش عالی رومانی یکی از بخش های مهم توسعه علمی و اقتصادی این کشور محسوب می‌شود. با تأکید بر استانداردهای بین‌المللی، دانشگاه‌های رومانی برنامه‌های آموزشی متنوعی را در رشته‌های مختلف ارائه می‌دهند.
این سیستم در سال‌های اخیر با اجرای برنامه‌های توسعه‌ای، بهبود کیفیت آموزشی و همکاری‌های بین‌المللی، تحولات قابل‌توجهی را تجربه کرده است. در این تحلیل، ساختار آموزش عالی رومانی، چالش‌ها، فرصت‌ها و برنامه‌های توسعه‌ای آن بررسی خواهد شد.
تحولات آموزش عالی در رومانی در دهه ۹۰
سیستم آموزش عالی رومانی از دهه ۱۹۹۰ تغییرات قابل توجهی را تجربه کرده است که در پاسخ به نیاز هم‌راستایی با استانداردهای اروپایی، به ویژه فرآیند بولونیا و همچنین پاسخ به تقاضاهای بازار کار بوده است. این سیستم شامل ۴۹ دانشگاه دولتی و ۳۲ مؤسسه خصوصی بوده که برنامه‌هایی در سطوح ISCED 6 تا ۸ (کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکترا) ارائه میدهد.
هدف اصلی فرایند بولونیا ایجاد یک فضای واحد آموزشی در اروپا است و شامل اصولی مانند تعریف یک سیستم مدرک دو مرحله‌ای و ایجاد سیستم اعتباردهی (ECTS) برای تسهیل انتقال واحدهای درسی است. اصلاحات کلیدی این سیستم شامل قانون ملی آموزش (۲۰۱۱) و ابتکار “رومانی تحصیل‌کرده ۲۰۳۰” است که به مدرن‌سازی برنامهها ، افزایش یدیده شدن در سطح بین‌الملل و بهبود قابلیت استخدام فارغ‌التحصیلان می‌پردازند.
آمار های سیستم آموزش عالی رومانی (۲۰۱۸–۲۰۲۳)
- نرخ ثبت‌نام در آموزش عالی رومانی
1% از فارغ‌التحصیلان در عرض یک سال شغل پیدا می‌کنند که این رقم بعد از پنج سال به ۹۲.۴% افزایش می‌یابد. - مؤسسات دولتی در مقابل خصوصی
دانشگاه‌های دولتی برتری دارند، با ۵۲۷ دبیرستان نظری و ۶۸۲ مؤسسه فناوری، در مقایسه با ۵۱ مؤسسه خصوصی. - دانشجویان بین‌المللی
525 دانشجوی اوکراینی در سال ۲۰۲۲/۲۳ ثبت‌نام کرده‌اند که تحت حمایت بورسیه‌های دولتی قرار دارند.
برنامه ها و ابتکارات توسعه ای در رومانی
رومانی اصلاحات سیستماتیک را برای بهبود کیفیت آموزش و رقابت جهانی پیاده‌سازی کرده است:
-
هم‌راستایی با استانداردهای اروپایی
- ادغام فرایند بولونیا
رومانی سیستم انتقال اعتبار اروپایی (ECTS) و ساختار مدرک سه‌گانه (کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکترا) را برای تسهیل تحرک علمی پذیرفته است. - تضمین کیفیت ARACIS
آژانس رومانیایی تضمین کیفیت، اطمینان از انطباق با استانداردها و دستورالعمل‌های اروپایی (ESG) را فراهم می‌کند. مؤسسات هر پنج سال یکبار ارزیابی‌های خارجی را پشت سر می‌گذارند و اعتباربخشی به معیارهایی مانند ظرفیت مؤسسه و کارایی آموزشی مرتبط است.
-
هم‌راستایی با بازار کار
- مطالعات قابلیت استخدام
مطالعه سال ۲۰۲۲ مطالعه قابلیت استخدام فارغ‌التحصیلان نشان داد که ۵۰% از دانشجویان شاغل به‌طور تمام‌وقت کار می‌کنند و نمرات بالاتر با فرصت‌های شغلی بهتر همبستگی دارد. - خط تأمین مالی بازار کار D7
این ابتکار که در سال ۲۰۲۲ راه‌اندازی شد، ۳۹ پروژه را برای هم‌راستایی برنامهها با نیازهای صنعت تأمین مالی می‌کند و بر حوزه‌هایی مانند مهندسی و فناوری اطلاعات تمرکز دارد.
-
برابری و دسترسی تحصیل در رومانی
- پروژه ROSE
هدف این پروژه گروه‌های کمتر نماینده (مانند دانشجویان روستایی و اقلیت‌های رومانیایی) را از طریق برنامه‌های تابستانی و بورسیه‌ها قرار میدهد. در سال ۲۰۲۳، ۲۰۰۰ دانشجوی روستایی موفق به تأمین جایگاه‌های دانشگاهی رزرو شده شدند. - بورسیه های نیاز محور
مؤسسات بورسیه‌های دولتی را با منابع داخلی تکمیل می‌کنند که دسترسی دانشجویان با شرایط اقتصادی ضعیف را بهبود می‌بخشد.
-
بین المللی شدن دانشگاه های رومانی
- پلتفرم StudyinRomania
یک مرکز دیجیتال که دانشگاه‌های رومانی را در سطح جهانی ترویج می‌کند و شامل تورهای واقعیت مجازی و یک پورتال بورسیه برای دانشجویان غیر اتحادیه اروپا است. - برنامه های زبان خارجی
38 مدرس بین‌المللی در ۱۱ دانشگاه تدریس می‌کنند و برنامه‌های آموزشی به زبان‌های انگلیسی و فرانسوی را گسترش می‌دهند.
تحولات خاص حوزه آموزش عالی در رومانی
-
علوم انسانی و علوم اجتماعی
- آموزش معلمان
برنامه شروع شغف با کارشناسی ارشد در تدریس در سال ۲۰۲۲، ۳۵۴ معلم را گواهی کرد و بر پداگوژی نوآورانه تأکید دارد. - اهمیت فرهنگی
برنامه‌های تاریخ و زبان‌شناسی میراث رومانی را ادغام می‌کنند که با حمایت تحقیقات تأمین مالی‌شده توسط اتحادیه اروپا در زمینه مطالعات بالکان پشتیبانی می‌شود.
-
علوم کامپیوتر و مهندسی
- گسترش آموزش فناوری
دبیرستان‌های فناوری به ۶۹۸ مؤسسه (۲۰۱۸) افزایش یافته‌اند و همکاری‌هایی مانند دانشگاه پلی‌تکنیکا بخارست با شرکت‌های سیمنز و مایکروسافت برقرار شده است. - تمرکز بر مهارت های دیجیتال
ابتکار رومانی تحصیل‌کرده بر هوش مصنوعی و امنیت سایبری تأکید دارد و ۱۴ برنامه کارشناسی ارشد جدید در سال ۲۰۲۳ راه‌اندازی شده است.
-
پزشکی و علوم بهداشتی
- استثنای بورسیه های غیر اتحادیه اروپا
برنامه‌های پزشکی از بورسیه‌های دولتی برای دانشجویان بین‌المللی مستثنی شده‌اند تا به تقاضای داخلی اولویت داده شود. - سرمایه‌گذاری در تحقیقات
دانشگاه‌هایی مانند ایولیو هاتیگانو در کلوژناپوکا با مؤسسات اتحادیه اروپا در پروژه‌های بهداشت عمومی همکاری می‌کنند که از طریق کمک‌های مالی هورایزن اروپا تأمین مالی می‌شود.
تحلیل آماری و مقایسه جهانی سیستم آموزش عالی در رومانی
آموزش عالی سال های اخیر رومانی در سطح اروپا و جهان رشد چشمگیری داشته ، اما همچنان با میانگین اتحادیه اروپا فاصله دارد. جدول زیر روند تغییرات شاخص‌های کلیدی را نشان میدهد.
| معیار | ۲۰۱۵ | ۲۰۲۰ | ۲۰۲۳ | میانگین اتحادیه اروپا (۲۰۲۳) |
| نرخ ثبت‌نام در دوره‌های عالی | ۶۸% | ۷۲% | ۷۶% | ۸۰% |
| قابلیت استخدام فارغ‌التحصیلان | ۷۵% (۱ سال) | ۷۹% (۱ سال) | ۸۱.۱% (۱ سال) | ۸۵% |
| هزینه‌های تحقیق و توسعه(% GDP) | ۰.۳۸% | ۰.۴۵% | ۰.۵% | ۲.۲% |
جدول سه معیار را در سه سال (۲۰۱۵، ۲۰۲۰ و ۲۰۲۳) همراه با میانگین اتحادیه اروپا برای سال ۲۰۲۳ ارائه میدهد:
- نرخ ثبت‌نام در دوره های عالی
این معیار نشان میدهد که درصد افرادی که در تحصیلات عالی ثبت نام کرده‌اند افزایش یافته است، اما نرخ ثبت نام هنوز پایین‌تر از میانگین اتحادیه اروپا می‌باشد. - قابلیت استخدام فارغ‌التحصیلان
نشان میدهد که درصد فارغ‌التحصیلانی که یک سال بعد از فارغ‌التحصیلی شغل پیدا کرده‌اند، بهبود یافته است، اما هنوز کمتر از میانگین اتحادیه اروپا می‌باشد - هزینه های تحقیق و توسعه
(% GDP)این معیار درصد تولید ناخالص داخلی کشور را که به تحقیق و توسعه اختصاص داده شده نشان میدهد که رشد اندکی داشته اما به طور قابل توجهی پایین‌تر از میانگین اتحادیه اروپا است.
در مجموع، در حالی که در نرخ‌های ثبت نام، قابلیت استخدام و هزینه‌های تحقیق و توسعه بهبودی مشاهده می‌شود، اما اعداد هنوز در تمام دسته‌ها زیر میانگین‌های اتحادیه اروپا است.
جهت گیری های آینده
- ((Educated Romania 2030رومانی تحصیل‌کرده ۲۰۳۰
هدف این برنامه افزایش نرخ ثبت‌نام در دوره‌های عالی به ۸۰% تا سال ۲۰۳۰ از طریق ارتقاء زیرساخت‌های دیجیتال و تقویت شراکت‌های صنعتی است. - سرمایه‌گذاری اتحادیه اروپا (۲۰۲۱–۲۰۲۷)
رومانی برنامه‌ریزی کرده است تا ۱.۲ میلیارد یورو از تأسیسات احیا و تاب‌آوری را به نوسازی آزمایشگاه‌ها و گسترش برنامه‌های STEM اختصاص دهد.
منابع
https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-658-26172-6_6
https://link.springer.com/book/10.1007/978-3-030-94496-4
https://www.academia.edu/42897215
https://eurydice.eacea.ec.europa.eu/
جمع بندی
سیستم آموزش عالی رومانی با اصلاحاتی نظیر ارزیابی‌های ARACIS و هم‌راستایی با بازار کار، نشان‌دهنده تاب‌آوری است. در حالی که چالش‌هایی در تأمین مالی R&D و رتبه‌بندی جهانی وجود دارد، ابتکاراتی مانند StudyinRomania و خط تأمین مالی D7، این کشور را به عنوان یک مقصد در حال ظهور برای دانشجویان بین‌المللی، به‌ویژه در حوزه‌های مهندسی و فناوری اطلاعات، موقعیت میدهد. برای دانشجویان ایرانی، رومانی فرصت‌های آموزشی مقرون‌به‌صرفه، مدرک‌های هم‌راستا با اتحادیه اروپا و فرصت‌های رو به رشد در زمینه‌های مبتنی بر فناوری را ارائه میدهد.