بیش از ۲۰۰۰ کیس موفق مهاجرت تحصیلی
چرا باید امیدار را انتخاب کنید؟
ایتالیا، کشوری که نامش با تاریخ، هنر، و زیبایی گره خورده، در سال‌های اخیر به یکی از مقاصد برتر برای دانشجویان بین‌المللی تبدیل شده است و بین ما ایرانی‌ها هم طرفداران زیادی دارد. از دانشگاه‌های با قدمت چندصدساله گرفته تا مراکز مدرن آموزشی در شهرهای بزرگ، ایتالیا ترکیبی بی‌نظیر از کیفیت آموزشی، هزینه‌های مقرون‌به‌صرفه و تجربه زندگی در قلب اروپا را به شما ارائه می‌دهد. اگر رویای تحصیل در کشوری را دارید که هم دانشگاه‌های رنک بالا با مدارک معتبر دارد و هم فرصت لذت بردن از فرهنگ و طبیعت به شما بدهد، ایتالیا می‌تواند انتخابی عالی باشد. توی این مطلب که یک راهنمای جامع و تا این لحظه، یعنی سال ۲۰۲۵ به‌روز است، همه جنبه‌های تحصیل در ایتالیا را با جزئیات کامل بررسی می‌کنیم: از شرایط پذیرش، هزینه‌ها و بورسیه‌ها گرفته تا مدارک لازم، زندگی دانشجویی. در آخر هم تحصیل در ایتالیا را با کشورهای اروپایی دیگر مقایسه کرده و به سؤالات رایج و پرتکرار درباره‌ی شرایط تحصیل در ایتالیا پاسخ داده‌ایم. با ما در ادامه‌ی این مقاله همراه باشید تا ریزودرشت شرایط تحصیل و زندگی در ایتالیا را بررسی کنیم.
اگر از یک ایرانی بپرسید چرا تحصیل در ایتالیا؛ دلایل زیادی برای انتخابش می‌آورد که یکی از آنها از همه اهیمت بیشتری دارد و در ادامه، راجع‌به آن مفصل صحبت می‌کنیم:
اعتبار جهانی مدارک تحصیلی
ایتالیا یکی از کشورهای عضو معاهده‌ی بولونیا است. این معاهده، چی هست؟ معاهده بولونیا (Bologna Process) توافقی بین‌المللی است که در سال ۱۹۹۹ در شهر بولونیای ایتالیا و بین کشورهای اروپایی شکل گرفت، با این هدف که یک استاندارد یکسان برای سیستم‌های تحصیلی و مدارک دانشگاهی کشورهای اروپایی ایجاد کند و کیفیت آموزش عالی را در کشورهای مختلف اروپایی بالا ببرد. عضویت در معاهده‌ی بولونیا یعنی اعتباری که به شما کمک می‌کند پس از تحصیل، چه در اروپا و چه در سایر نقاط جهان، به راحتی شغل پیدا کنید یا تحصیلات خود را ادامه دهید.
تجربه‌ی فرهنگی و سبک زندگی بی‌نظیر
تحصیل در ایتالیا فقط به معنای درس خواندن نیست؛ بلکه تجربه‌ای از فرهنگ غنی، غذاهای لذیذ و تاریخ بی‌مانند است. تصور کنید صبح‌ها با یک کاپوچینوی اصیل ایتالیایی روزتان را شروع کنید، در خیابان‌های سنگ‌فرش‌شده‌ی فلورانس قدم بزنید یا آخر هفته‌ها به کولوسئوم در رم سر بزنید. اگر به تاریخ علاقه دارید یا اهل طبیعت‌گردی هستید، اگر عشق فوتبالید یا علاقمند مد و فشن؛ همه‌ی این علایق را می‌توانید با کیفیت بالا در ایتالیا دنبال کنید. این تجربه‌ها ارزشی فراتر از یک مدرک تحصیلی دارند و به زندگی شما رنگ و بویی خاص می‌دهند.
فرصت های شغلی و محیط امن
هزینه‌های تحصیل در ایتالیا آنقدر پایین هست که شاید نیاز کارکردن و درآمدداشتن برای تأمین بخشی از این هزینه‌ها اصلا احساس نشود اما اگر به هردلیلی قصد کارکردن داشتید و وقتش را البته؛ قانون ایتالیا به شما اجازه‌ی کار دانشجویی حین تحصیل را می‌دهد. دانشجویان بین‌المللی در ایتالیا می‌توانند تا ۲۰ ساعت در هفته کار پاره‌وقت داشته باشند. پس از اتمام تحصیل هم می‌توانید برای کارکردن، در ایتالیا بمانید. به این منظور باید مجوز اقامت موقت (که تا ۱۲ ماه اعتبار دارد) دریافت کنید و به دنبال شغل بگردید. این امکان، راه را برای تبدیل ویزای تحصیلی به ویزای کاری ایتالیا و در نهایت گرفتن اقامت دائم این کشورهموار می‌کند.
هزینه‌های پایین و مقرون‌به‌صرفه
یکی از بزرگ‌ترین دلایلی که دانشجویان بین‌المللی به ایتالیا جذب می‌شوند، هزینه‌های پایین تحصیل در این کشور است. در دانشگاه‌های دولتی ایتالیا، شهریهی سالانه بین ۹۰۰ تا ۴۰۰۰ یورو است، در حالی که در کشورهایی مثل انگلستان شهریه‌ها به ۱۵,۰۰۰ تا ۲۰,۰۰۰ پوند و در آمریکا به بیش از ۳۰,۰۰۰ دلار در سال می‌رسد. این تفاوت چشمگیر، ایتالیا را به گزینه‌ای اقتصادی برای تحصیل تبدیل کرده است. علاوه بر این، بورسیه‌های متنوع مثل بورسیه استانی (DSU) حتی امکان تحصیل رایگان را برای دانشجویان فراهم می‌کنند. این همان جذابیت اصلی ایتالیا برای دانشجوهای بین‌المللی و به‌ویژه ایرانی‌هاست؛ یک بورسیه که با ارائه‌ی یک‌سری مدارک مالی می‌توان آن را دریافت کرد و با هزینه‌ای خیلی کم در دانشگاه‌های معتبر یک کشور توسعه‌یافته‌ی اروپایی تحصیل کرد. درباره‌ی این بورسیه، بیشتر توضیح خواهیم داد اما قبل آن، بقیه‌ی مزایای تحصیل در ایتالیا را بررسی کنیم.
طبیعت و جاذبه‌های گردشگری
ایتالیا با سواحل آمالفی، کوه‌های آلپ و شهرهایی مثل ونیز، بهشتی برای علاقه‌مندان به سفر و طبیعت است. به عنوان دانشجو، می‌توانید از تخفیف‌های ویژه برای بازدید از این مکان‌ها استفاده کنید و تجربه‌ای فراموش‌نشدنی داشته باشید. خب حالا که به اندازه‌ی کافی، از مزایای تحصیل در ایتالیا صحبت کردیم و برای کمتر کسی شک‌وشبهه در انتخاب ایتالیا باقی هست، ببینیم تحصیل در ایتالیا چه شرایطی دارد.
دوره‌ی کارشناسی در ایتالیا (یا به زبان ایتالیایی Laurea)، معمولا ۳ سال طول می‌کشد، اما برخی رشته‌ها دوره‌ی طولانی‌تری دارند؛ مثل پزشکی و دندانپزشکی که ۶ سال و معماری که ۵ سال به طول می‌انجامد. برای ورود به این مقطع، باید مدرک دیپلم ۱۲ ساله داشته باشید که در ایران معادل دیپلم متوسطه و پیش‌دانشگاهی است. مدارک شما باید توسط سفارت ایتالیا تأیید شوند و در برخی موارد، نیاز به معادل‌سازی دارند.
رشته‌های پرطرفدار مقطع کارشناسی در دانشگاه‌های ایتالیا، شامل هنر، طراحی مد، مهندسی، علوم انسانی و علوم پایه است.
برای برخی رشته‌ها مثل پزشکی، باید در آزمون ورودی IMAT (International Medical Admissions Test) شرکت کنید که به زبان انگلیسی و در ماه سپتامبر هر سال برگزار می‌شود. این آزمون شامل سوالات زیست‌شناسی، شیمی، فیزیک و منطق شده و رقابت در آن بالاست.
دوره‌ی کارشناسی ارشد در ایتالیا (یا به زبان ایتالیایی Laurea Magistrale) 2 سال طول می‌کشد و به مدرک لیسانس مرتبط با رشته موردنظر نیاز دارد. این مقطع، هم به زبان انگلیسی و هم به زبان ایتالیایی ارائه می‌شود و تنوع رشته‌ها در آن بسیار زیاد است؛ از مدیریت بازرگانی در دانشگاه بوکونی گرفته تا مهندسی هوافضا در پلی‌تکنیک تورین و مطالعات فرهنگی در دانشگاه بولونیا، گزینه‌های متنوعی برای انتخاب دارید. دانشگاه‌های ایتالیا به‌ویژه برای تحصیل در رشته‌هایی مثل معماری، مد و باستان‌شناسی جزو بهترین انتخاب‌ها به حساب می‌آیند.
برای گرفتن پذیرش کارشناسی ارشد از دانشگاه‌های ایتالیا، علاوه بر مدرک لیسانس، باید رزومه (CV)، انگیزه‌نامه (SOP) و گاهی توصیه‌نامه (Letter of Recommendation) ارائه دهید. حداقل نمره‌ی زبان هم معمولا آیلتس ۶.۵ یا معادل آن در تافل، و برای زبان ایتالیایی سطح B2 است.
دوره‌ی دکتری در ایتالیا (یا به زبان ایتالیایی Dottorato di Ricerca) 3 تا ۴ سال طول می‌کشد و بیشتر بر پژوهش و تحقیق متمرکز است. برای گرفتن پذیرش دکتری، باید مدرک کارشناسی ارشد، رزومه قوی، پروپوزال تحقیقاتی (Research Proposal) داشته باشید و گاهی به مصاحبه با اساتید هم نیاز دارید. بورسیه‌های دکتری در ایتالیا بسیار رایج است و اغلب شامل حقوق ماهانه‌ای بین ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ یورو می‌شود که هزینه‌های زندگی و تحصیل را به خوبی پوشش می‌دهند.
رشته‌های محبوب دکتری در دانشگاه‌های ایتالیا شامل علوم طبیعی، مهندسی، علوم اجتماعی و هنر هستند. برای پیدا کردن فرصت‌های دکتری هم می‌توانید به سایت دانشگاه‌ها یا پورتال‌هایی مثل Euraxess سر بزنید.
اگر بخواهیم خیلی خلاصه و تیتروار، مزایا و معایب تحصیل در ایتالیا را یک‌جا فهرست کنیم، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
نیاز به یادگیری زبان ایتالیایی برای زندگی روزمره و شغل‌های محلی
زبان رسمی ایتالیا، ایتالیاییست و ایتالیایی هم زبان آشنایی برای ما نیست، اما دانشگاه‌های این کشور بیش از ۵۰۰ رشته به زبان انگلیسی ارائه می‌دهند. این موضوع برای دانشجویانی که نمی‌خواهند وقت زیادی صرف یادگیری یک زبان جدید و ناآشنا کنند، یک مزیت بزرگ است. از رشته‌های مهندسی در پلی‌تکنیک میلان گرفته تا مدیریت بازرگانی در دانشگاه بوکونی Università Bocconi و هنر در آکادمی‌های فلورانس، دوره‌های تحصیل متنوعی به زبان انگلیسی پیش روی شماست.
ایتالیا محدودیت سنی رسمی برای پذیرش دانشجو ندارد، اما برای افزایش شانس پذیرش و دریافت بورسیه، بهتر است در مقطع کارشناسی زیر ۲۵ سال، کارشناسی ارشد زیر ۳۵ سال و دکتری زیر ۴۰ سال باشید. البته این فقط یک توصیه است و در برخی موارد، افراد با سنین بالاتر هم موفق به پذیرش شده‌اند.
اصولا موضوع سن، بیشتر از دانشگاه، برای سفارت و در مرحله‌ی صدور ویزا اهمیت دارد. نه فقط در ایتالیا، که در خیلی از کشورهای دیگرممکن است یک دانشگاه با سن بالا، به شما پذیرش بدهد اما سفارت آن کشور، ویزای شما را صادر نکند. بیشتر از سن هم موضوع گپ تحصیلی مهم است و اینکه بین مقاطع تحصیلی شما فاصله‌ی مشکوک و غیرقابل توجیه وجود نداشته باشد. گپ تحصیلی را می‌توان از راه‌هایی مثل ارائه‌ی سابقه‌ی کار مرتبط توجیه کرد.
همانطور که گفتیم، تحصیل در ایتالیا، هم به زبان ایتالیایی و هم به زبان انگلیسی امکان‌پذیر است ولی آیا نیاز به مدرک زبان هم دارید؟ و اگر بله، چه مدرکی موردقبول دانشگاه‌های ایتالیا است؟
اگر می‌خواهید در ایتالیا به زبان ایتالیایی تحصیل کنید ولی مدرک زبان ایتالیایی ندارید، می توانید سراغ یکی از چند گزینه‌ی زیر بروید:
حداقل معدل برای پذیرش در دانشگاه‌های ایتالیا معمولا ۱۴ است، اما در دانشگاه‌های برتر ایتالیا مثل ساپینزا رم یا رشته‌های رقابتی مثل پزشکی و دندانپزشکی، معدل ۱۵ یا بالاتر شانس شما را به طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد. داشتن رزومه‌ی قوی و فعالیت‌های فوق‌برنامه هم می‌تواند در این زمینه کمک‌کننده باشد.
برای دریافت ویزای تحصیلی، باید ثابت کنید که توانایی پرداخت هزینه‌های زندگی و تحصیل را دارید. حداقل تمکن مالی موردنیاز حدود ۶۰۰۰ یورو در سال (تقریبا معادل ۴۵۰ یورو در ماه) است. این مبلغ را می‌توانید از طریق صورت‌حساب بانکی خودتان یا نامه‌ی حمایت مالی از والدین یا اسپانسر نشان دهید
برای تحصیل در ایتالیا در مقاطع مختلف، شما به مدرک مقطع قبلی تحصیلی خود نیاز دارید:
کارشناسی: مدرک دیپلم ۱۲ ساله (دیپلم + پیش‌دانشگاهی در ایران) با ترجمه‌ی رسمی
کارشناسی ارشد: مدرک لیسانس مرتبط با رشته موردنظر
دکتری: مدرک کارشناسی ارشد و رزومه‌ی تحقیقاتی
مشاوره تخصصی برای همه
بدون هزیــنه ، پیش از قــرارداد
یکی از بزرگ‌ترین مزیت‌های تحصیل در ایتالیا، بورسیه‌های سخاوتمندانه‌ای است که دولت این کشور به دانشجویان بین‌المللی ارائه می‌کند و امکان تحصیل و زندگی با هزینهی بسیار کم در این کشور را به وجود می‌آورد. در ادامه، مهم‌ترین این بورسیه‌ها را معرفی می‌کنیم:
بورسیه‌ی استانی (DSU)
بورسیه‌ی استانی ایتالیا یا Diritto allo Studio Universitarioکه به اختصار DSU گفته می‌شود، به دانشجویان کشورهای در حال توسعه (مثل ایران) تعلق می‌گیرد و مزایایی شامل معافیت کامل از شهریه و دریافت کمک‌هزینه تا ۷هزار یورو در سال دارد. برای درخواست بورسیه‌ی استانی ایتالیا، باید فرم ISEE (شاخص وضعیت اقتصادی) پر کنید و مدارک مالی خانواده، مثل درآمد سالانه یا موجودی حساب بانکی را ارائه دهید. این بورسیه همچنین شامل خدمات اضافی مثل خوابگاه رایگان یا تخفیف غذا در کافه‌تریای دانشگاه می‌شود.
بورسیه‌ی Invest Your Talent in Italy
این بورسیه برای رشته‌های خاص مثل مهندسی، طراحی، فناوری اطلاعات و مدیریت، در دسترس است و شامل کمک‌هزینه‌ی ۹۰۰ یورویی در ماه و معافیت از شهریه می‌شود. شرط اصلی دریافت این بورسیه، بازگشت به کشور مبدأ پس از تحصیل است، البته این قانون خیلی هم سختگیرانه اجرا نمی‌شود
بورسیه‌های دانشگاهی
علاوه بر دو بورسیه‌ی یادشده، خود دانشگاه‌های ایتالیا هم به دانشجویانشان بورسیه می‌دهند. دانشگاه‌هایی مثل بولونیا، ساپینزا رم و پلی‌تکنیک میلان، بورسیه‌های اختصاصی برای دانشجویان ممتاز دارند که از ۲ تا ۱۰هزار یورو در سال متغیر است. این بورسیه‌ها معمولاً بر اساس معدل، رزومه و انگیزه‌نامه اعطا می‌شوند.
بورسیه‌ی MAECI وزارت امور خارجه ایتالیا
این بورسیه توسط دولت ایتالیا ارائه و به دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری ارائه می‌شود. مبلغ بورسیه‌ی MAECI حدود ۹۰۰ یورو در ماه است و تا ۹ ماه هم در سال می‌توان آن را تمدید کرد.
اصولا اپلای برای تحصیل در کشورهای مختلف، دو مرحله دارد؛ ابتدا، گرفتن پذیرش تحصیلی و سپس گرفتن ویزای تحصیلی یا دانشجویی. برای گرفتن ویزای تحصیلی ایتالیا هم بعد از گرفتن پذیرش باید اقدام کنید و به مدارک زیر نیاز دارید:
مشاوره تخصصی برای همه
بدون هزیــنه ، پیش از قــرارداد
همانطور که در ابتدای مطلب گفتیم، هزینهی تحصیل در ایتالیا یکی از مزایای اصلی تحصیل در این کشور محسوب می‌شود؛ به‌ویژه با امکانی برای گرفتن بورسیه‌ی معروف این کشور یعنی بورسیه‌ی استانی ایتالیا وجود دارد. ببینیم هزینهی تحصیل و زندگی در ایتالیا به‌صورت دقیق و تفکیک‌شده چقدر است.
هزینه‌یِ تحصیل در ایتالیا به نوع دانشگاه (دولتی یا خصوصی) و رشته‌ی تحصیلی شما بستگی دارد.
هزینهی زندگی در ایتالیا مثل هر جای دیگر دنیا، به شهر محل سکونت و سبک زندگی شما بستگی دارد. در ادامه، میانگین هزینه‌ها در شهرهای مختلف را بررسی می‌کنیم:
حالا ببینیم ریز هزینه‌های زندگی در ایتالیا شامل چه مواردی است:
اخذ پذیرش از دانشگاه های روسیه می‌تواند از طریق روش‌های مختلفی انجام شود که بسته به شرایط و موقعیت فرد، یکی از این روش‌ها انتخاب می‌شود. در اینجا به چند روش رایج اشاره می‌کنیم:
تحقیق و انتخاب دانشگاه و رشته:
ابتدا از سایت‌هایی مثل Universitaly یا وب‌سایت دانشگاه‌ها، رشته و دانشگاه موردنظر خود را پیدا کنید. برای انتخاب گزینه‌ی مناسب، می‌توانید از کارشناسان تحصیل در ایتالیا هم مشاوره بگیرید.
اپلای برای پذیرش:
مدارک را به صورت آنلاین یا پستی به دانشگاه ارسال کنید. زمان پاسخگویی معمولا ۲ تا ۳ ماه است. در صورت اقدام‌کردن از طریق مؤسسات اعزام دانشجو، مدارک لازم را به مؤسسه ارائه می‌کنید.
درخواست ویزای تحصیلی:
با دریافت نامه‌ی پذیرش دانشگاه، به سفارت ایتالیا یا مرکز ویزامتریک مراجعه کرده و مدارک لازم برای دریافت ویزا را ارائه دهید.
ورود به ایتالیا و ثبت اقامت:
پس از ورود، ظرف ۸ روز برای گرفتن مجوز اقامت در ایتالیا (Permesso di Soggiorno) به اداره‌ی پست یا Questura مراجعه کنید. برخی مؤسسات اعزام دانشجو مثل امیدار در این زمینه هم خدمات لیدری ارائه می‌کنند.
مشاوره تخصصی برای همه
بدون هزیــنه ، پیش از قــرارداد
زندگی دانشجویی در ایتالیا می‌تواند به دلایل مختلف، تجربه‌ای لذتبخش با خاطرات به‌یادکاندنی برای شما باشد؛ از غذا و خوراکی های معروف و جهانی‌شده‌ی ایتالیایی تا جاذبه‌های گردشگری این کشور و جنبه‌های دیگر زندگی در ایتالیا (که شاید بتوان گفت شباهت‌هایی به ایران خودمان دارد)، همه کمک می‌کنند تا چالش‌های مهاجرت و تحصیل، برای شما سخت و طاقت‌فرسا نباشند.
غذا و فرهنگ
غذاهای ایتالیایی مثل پیتزا، پاستا، لازانیا و دسرهایی مثل تیرامیسو بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی دانشجویی در ایتالیا هستند. هزینهی غذا اگر خودتان غذا درست کنید، حدود ۱۵۰تا ۲۰۰ یورو در ماه می‌شود. هزینهی هر وعده‌ی غذا در رستوران‌ها هم ۱۰ تا ۱۵ یورو است. از کافه‌تریاهای دانشگاه‌ها هم می‌توانید غذای ارزان ۲ تا ۵ یورویی تهیه کنید
حمل‌ونقل عمومی
سیستم حمل‌ونقل در ایتالیا شامل اتوبوس، مترو، تراموا و قطار می‌شود و بسیار کارآمد است. بلیط تک‌سفره‌ی وسایل نقلیه‌ی عمومی ۱.۵ تا ۲ یورو و بلیط ماهانه ۲۵ تا ۳۵ یورو هزینه دارد. در شهرهای کوچک‌تر مثل بولونیا، دوچرخه‌سواری هم رایج است که اگر اهلش باشید، با یک تیر دو نشان خواهید زد و ورزش هم خواهید کرد.
اسکان
اصولا در همه جای دنیا اقامت در خوابگاه دانشگاه‌ها، هزینهی کمتری دارد اما خوابگاه‌ها شلوغ هستند و امکانات اشتراکی دارند. بسته به روحیات و توانایی مالی، ممکن است انتخاب شما خوابگاه باشد یا اینکه خانه‌ای به‌صورت اشتراکی یا مستقل اجاره کنید که هزینهی هر کدام در ایتالیا به‌صورت زیر است: ۱- خوابگاه:۲۰۰ تا ۴۰۰ یورو در ماه (با امکانات مشترک) ۲- آپارتمان اشتراکی: ۳۰۰ تا۶۰۰ یورو در ماه (بسته به شهر و منطقه، اجاره متغیر است) ۳- آپارتمان مستقل: ۵۰۰تا۸۰۰ یورو (بیشتر در شهرهای بزرگ)
تفریح و سرگرمی
ایتالیا پر از جاذبه‌های گردشگری است؛ موزه‌ها، گالری‌ها و سایت‌های تاریخی اغلب برای دانشجویان تخفیف دارند (مثلا ورودی‌شان ۲ تا ۵ یورو است). فستیوال‌های محلی، کنسرت‌ها و بازارهای خیابانی هم بخشی از زندگی روزمره در ایتالیا هستند.
پس از اتمام تحصیل، می‌توانید برای مجوز اقامت موقت (Permesso di Soggiorno per Ricerca Lavoro) درخواست دهید که تا ۱۲ ماه اعتبار دارد و به شما اجازه می‌دهد در ایتالیا کار پیدا کنید. با یافتن کار و دریافت قرارداد رسمی، ویزای شما به ویزای کاری ایتالیا تبدیل می‌شود.
پس از ۵ سال اقامت قانونی (که شامل دوره‌ی تحصیلتان هم می‌شود)، می‌توانید برای گرفتن اقامت دائم ایتالیا اقدام کنید و پس از ۱۰ سال هم برای شهروندی ایتالیا درخواست دهید.
تحصیل در ایتالیا فرصتی بی‌نظیر برای تجربه‌کردن آموزش باکیفیت، زندگی در قلب اروپا و بهره‌مندی از بورسیه‌های متنوع است.
این کشور با هزینه‌های پایین، مدارک معتبر و فرهنگی غنی، می‌تواند مقصدی ایده‌آل برای دانشجویان ایرانی در سال ۲۰۲۵ باشد. اگر برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشید، مدارک لازم را به موقع آماده کنید، و از فرصت‌های بورسیه استفاده کنید، می‌توانید با تحصیل در ایتالیا آینده‌ای روشن برای خود بسازید.
مشاوره تخصصی برای همه
بدون هزیــنه ، پیش از قــرارداد
